سراب واقعیت در بیراهه رمالی 

جذابیت دانستن آینده برای برخی سرگرمی و برای عده‌ای نیز قانون زندگی شده است. فال و طالع‌بینی از گذشته بین مردم رواج داشته است و آسیب‌های زیادی به زندگی معتقدان به همین فال‌ها وارد می‌کند. «منیژه» جوان، تجربه گرفتن فال را برای دیگران دارد و مدتی است که از حجم فعالیت‌های خود کاسته است ولی همچنان مشتری‌های خود را دارد.

وی به همشهری گفت: ۵ سال برای دیگران فال گرفتم و حالا ۲ سالی است که کارم را کمتر کرده‌ام به همین دلیل درآمد بالایی ندارم. شاید اگر مانند بقیه فالگیرها به طور مداوم این کار را انجام دهم درآمد خوبی داشته باشم. کسانی که مداوم به این کار می‌پردازند می‌توانند از یک پزشک هم درآمد بالاتری داشته باشند. البته من آن زمان هزینه بالایی برای فال نمی‌گرفتم.

• درآمدهای هنگفت 

این فالگیر نخستین دلیل مراجعه افراد به او و سایر فالگیرها را علاقه به دانستن آینده عنوان کرد و افزود: مردم بیشتر از روی کنجکاوی برای دانستن درباره آینده و کارشان به ما مراجعه می‌کنند. عده‌ای نیز به عنوان سرگرمی به فال نگاه می‌کنند. می‌توان گفت نوعی اعتیاد در آنها شکل می‌گیرد و پیگیر فال‌های مختلف می‌شوند.

منیژه با اشاره به تعداد زیاد فال‌ها اظهار کرد: تا جایی که من اطلاع دارم بیش از ۱۰۰ نوع فال داریم. فال قهوه، شمع، آینه، تاروت، پاسور و حلقه مورد توجه است که البته علاقه‌مندی به گرفتن فال تاروت، پاسور و حلقه بیشتر است. خودم فال تاروت می‌گیرم. این فالگیر یکی از درآمدهای بالای فالگیری را ناشی از طالع‌بینی آینه یا در اصطلاح، آینه دیدن دانست و بیان کرد: خودم آینه نمی‌بینم ولی تعداد زیادی هستند که این کار را انجام می‌دهند و خانه‌شان محل رفت‌وآمد افراد مختلفی است که هزینه‌های گزافی هم می‌پردازند. کسانی که کارشان آینه دیدن است مانند یک تاجر و حتی بیشتر از آن درآمد دارند.

• دروغ و دیگر هیچ 

«سپیده» خانم جوانی است که به گفته خودش مشتری فالگیرهای متعددی بوده است و تجربه چندان رضایت‌بخشی در این زمینه ندارد. وی گفت: تقریبا بیشتر از ۱۰ بار به فالگیرهای مختلف مراجعه کرده‌ام. می‌خواستم بدانم هرکدام چه چیزی می‌گویند. پس از مدتی متوجه شدم که حرف‌هایشان درست نیست و این کار را رها کردم. من از روی کنجکاوی مراجعه می‌کردم ولی واقعا روی زندگی‌ام تاثیر بدی گذاشته بود. به خیلی‌ها بدبین شده بودم و از خیلی‌ها بدم آمده بود.

این خانم جوان افزود: آنها نام‌های رایجی که در هر خانواده‌ای وجود دارد را به زبان می‌آورند و فرد ناخودآگاه اعتماد می‌کند. می‌گویند مثلا صاحب فلان نام در اطرافتان نسبت به تو دشمنی دارد. آنها مطالب خودساخته و روزمره را بیان می‌کنند. از اتفاقاتی می‌گویند که برای هر کسی ممکن است پیش بیاید، ولی در آینده اتفاق نمی‌افتد.

وی معتقد است؛ فالگیرها از روی صحبت‌های افراد یک نکته مهم را انتخاب و اعتمادشان را جلب می‌کنند. سپیده بیان کرد: با یکی از این فالگیرها ارتباط زیادی داشتم چون فکر می‌کردم درست می‌گوید ولی بعد از مدتی متوجه شدم چون کل جزییات زندگی‌ام را می‌داند همه آنها را برایم تکرار می‌کند. ۹۰ درصد حرف‌هایشان دروغ است. اگر راجع به همسرت بپرسی بدگویی می‌کنند و چون حقیقت را نمی‌دانی، اعتماد می‌کنی و به همسرت بدبین و شکاک می‌شوی.

این خانم جوان حتی به دعا گرفتن نیز دیگر اعتمادی ندارد. وی بیان کرد: به هر فالگیری مراجعه کنی می‌گوید در طالعت دعا داری. دچار ترس می‌شوی و راه چاره می‌پرسی و او می‌گوید باید دعا را باطل کنی. فقط به خاطر همین ترس هزینه بالایی می‌پردازی. این موضوعات فرد را دچار تشویش و بدبینی می‌کند. من هم تصمیم گرفتم دیگر سراغ این کارها نروم.

• مدیریت زندگی با فال 

«رؤیا» شهروند دیگری است که نگاه‌ متفاوتی نسبت به سپیده دارد. آنقدر غرق دنیای فال شده که به این باور رسیده برای هر قدمی که برمی‌دارد باید فال بگیرد. وی به همشهری گفت: اوایل که به فالگیر مراجعه می‌کردم برایم شنیدن حرف‌هایش جالب بود. شنیدن مطالبی از زندگی خودم که از آنها بی‌خبر بودم، برایم هیجان‌انگیز بود. کم‌کم عادت کردم و و مراجعاتم بیشتر شد. البته تجربه مراجعه به چند فالگیر را دارم ولی چند سالی است که مشتری ثابت یکی از آنها شده‌ام.

این خانم که سعی می‌کرد فالگیری را جذاب و مهم جلوه دهد، افزود: از کسانی که قبلا نزدشان می‌رفتم رضایت نداشتم و دروغ تحویلم می‌دادند ولی به خانمی که چند سال است مشتری‌اش هستم اعتماد دارم. رویا ادامه داد: من در زندگی شخصی‌ام با همسرم یکسری مشکلات دارم. یکی از دلایل اصلی مراجعه من به فالگیر همین مشکلات است. به کوچک‌ترین تردیدی برسم به فالگیر همیشگی‌ام مراجعه می‌کنم. به گفته‌هایش اعتماد دارم، حتی مرا به دعانویسی معرفی کرد که البته خودم خواسته بودم. ‌

دانستن راجع به اطرافیانم برایم مهم است. باید بدانم همسرم چه می‌کند تا بتوانم درست برخورد کنم و مشکلاتم را با او کم کنم. من به فال وابسته شده‌ام. تعداد این قبیل افراد در جامعه کم نیست. به‌ویژه در مازندران که مسئولان بارها از سوءاستفاده‌های فالگیران خبر داده‌اند و هشدارهای متعددی برای هوشیاری مردم منتشر کرده‌اند. پای رمالان به فضای مجازی نیز باز شده و حالا چند سال است که بدون مراجعه حضوری جیب مردم را خالی می‌کنند.

• ریشه‌های گرایش به فالگیری

یک دکترای علوم تربیتی، فالگیری را معضلی اجتماعی برشمرد و به همشهری گفت: فالگیری آسیب‌های روانی، اجتماعی و فرهنگی برای فرد و خانواده دارد و در سطح کلان‌تر یک معضل اجتماعی شده است. البته فال پدیده نوظهوری نیست. در گذشته هم اعتقاد به فال و رمالی وجود داشته و برای بسیاری از مسائل همچون جنگ و ازدواج از این طریق انجام می‌شد، اما امروزه آسیب بیشتری ایجاد شده و علاوه بر خانم‌ها بین آقایان نیز این کارها رواج پیدا کرده است. حتی برخی از این افراد جزو تحصیل‌کرده‌های جامعه هستند.

«عاطفه مرادیان» با اشاره به دلایل گرایش افراد به فالگیر بیان کرد: بی‌اعتقادی، تغییر ارزش‌ها و باورها، گسترش مشکلات اجتماعی، بیکاری، طلاق عاطفی و رسمی، اعتیاد، ناامیدی و ترس از آینده باعث تمایل به فال گرفتن می‌شود و افراد به جای مراجعه به مشاور یا انتخاب راه‌حل منطقی به سمت فال کشیده می‌شوند.

وی باتوجه به تجربیات خود در بررسی پرونده‌های طلاق در مازندران اظهار کرد: در بسیاری از پرونده‌های طلاق، افراد پس از مراجعه به فالگیر نه تنها مشکلاتشان حل نشده بلکه دچار مشکلات دیگری نیز شده‌اند. چون فالگیر راهکار اشتباه می‌دهد یا اسامی رایجی که در همه جا وجود دارد را به شخص می‌گوید و بدبینی و شک در فرد ایجاد می کند.

عضو بنیاد نخبگان و دانش‌پژوهان مازندران یکی از راهکارهای مقابله با این معضل اجتماعی را رواج فرهنگ منطق‌گرایی و عقلانیت برشمرد و بیان کرد: باید به دنبال استدلال‌های عقلانی برای حل مشکلات باشیم و ضروری است آموزش‌های لازم در سطح کلان انجام شود. توکل به خداوند نیز مهم‌ترین راه نجات است.

در کنار مسئولانی که تصمیمات کلان می‌گیرند، متولیان دینی نیز باید ورود کنند. باید اعتقادها را دوباره بازبینی و قوی کرد تا از بسیاری از معضلات جلوگیری شود، به‌ویژه خرافه‌پرستی که ارتباط مستقیمی با بی‌اعتقادی دارد. عضو مدرسان انجمن ازدواج و خانواده کشور با بیان این‌که فالگیرها با ورود به خلأ درونی افراد اعتمادشان را جلب می‌کنند، افزود: سالانه میلیاردها تومان به حساب فالگیرها و کف‌بین‌ها واریز می‌شود که در عصر تکنولوژی و دانش قابل پذیرش نیست. فالگیرها به خلأ درونی افراد نزدیک می‌شوند. باید فرهنگ تلاش و عقلانیت را در جامعه ترویج دهیم.

مرادیان یکی دیگر از آسیب‌های مراجعه به فالگیر را اخاذی این قشر از مراجعه‌کنندگان برشمرد و اظهار کرد: آنان اطلاعاتی می‌گیرند و با آگاهی از مسائل پنهان زندگی در آینده اخاذی خواهند کرد. وقتی پس از مدتی توانایی خود در به دست آوردن اطلاعات را از دست می‌دهند به اخاذی روی می‌آورند.
بنابراین باید محتاط عمل کرد و سراغ کارشناسان و صاحب‌نظران دینی برای افزایش مهارت‌های اجتماعی، فرهنگی، ارتباطی، شخصیتی رفت. متاسفانه در جوامع جهان سوم تمایل به فالگیری بسیار مشهود است.